احمد بن محمد طبریاحمد بن محمد طبری از علمای نحو بغداد بود. ۱ - احمدبن محمد طبری۱.۱ - معرفی طبریطبری ، احمد بن محمد، از علمای نحو بغداد در قرن چهارم هجری. خطیب بغدادی [۱]
خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۲۵.
نام او را به صورت احمد بن محمد بن یزدیار بن رستم آورده ضبط کرده است. نام جد او به گونه‌های مختلف ثبت شده است. [۲]
ابن‌ندیم، الفهرست، ج۱، ص۶۵.
[۳]
خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۲۵.
[۴]
یاقوت حموی، معجم‌الادباء، ج۴، ص۱۹۳.
حتی آقابزرگ طهرانی هم در ذکر نام جد او دچار تناقض‌گویی شده است و آن را با اسامی مختلف، همچون یزدبان، یزدیار و نردبان، نقل کرده است. [۶]
آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۴، ص۱۹۷، بیروت ۱۳۹۸/ ۱۹۷۸.
[۷]
آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲۴، ص۸۴، بیروت ۱۳۹۸/ ۱۹۷۸.
[۸]
آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲۵، ص۲۴۲، بیروت ۱۳۹۸/ ۱۹۷۸.
سیدحسن صدر [۹]
حسن صدر، تأسیس‌الشیعة لعلوم الاسلام، ج۳، ص۹۶.
او را شیعی مذهب دانسته و گفته است خاندان او، خاندانی بزرگ و جلیل‌القدر در شیعه امامیه هستند.طبری معاصر وزیر، ابن‌فرات (وفات ۳۱۳)، بود و به عنوان معلم در خانۀ وی خدمت می‌کرد [۱۰]
یاقوت حموی، معجم‌الادباء، ج۴، ص۱۹۴.
و آقابزرگ طهرانی [۱۱]
آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۴، ص۱۹۷، بیروت ۱۳۹۸/ ۱۹۷۸.
او را هم شیعه دانسته است.طبری در زبان عربی و نحو حاذق و ماهر بود. [۱۲]
یاقوت حموی، معجم‌الادباء، ج۴، ص۱۹۴.
ابن‌ندیم [۱۳]
ابن‌ندیم، الفهرست، ج۱، ص۶۵.
او را از علمای مکتب بصره و هم‌سطح با عالم نحوی، ابوعلی بن ابی‌زرعه، دانسته و ابوالقاسم زجاجی [۱۴]
ابوالقاسم الزجاجی، الایضاح فی علل النحو، ج۱، ص۷۸، چاپ د مازن‌المبارک.
وی را استاد خویش معرفی کرده است. او همچنین آشنا به علم حدیث و قرائت نیز آشنا بود.۱.۲ - استادان طبریوی برای فراگیری حدیث نزد افرادی چون ابومنذر ، نُصَیر بن یوسف و هاشم بن عبدالعزیز، که از دوستان نزدیک علی بن حمزه کسایی بودند، تلمذ کرد. [۱۵]
خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۲۵.
احمد بن جعفر بن سلم (متوفای ۳۶۵) و عمر بن محمّد بن سیف از شاگردان او در علم زمینه حدیث بودند. [۱۶]
خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۲۵.
آراییء طبری او در خصوص قرائت ، در کتاب «تحبیرالتیسیر» ذکر شده است. [۱۷]
محمد بن محمد بن محمد بن علی بن یوسف الجزری، تحبیرالتیسیر فی قراءات الائمة العشرة، ج۱، ص۱۱۴، بیروت ۱۴۰۴/ ۱۹۸۳.
۱.۳ - شاگردان ویاحمد بن محمد بن عثمان‌القطان، بکار بن احمد، زکریا بن عیسی و عبدالواحد بن عمر از جمله شاگردان او در علم قرائت بودند. [۱۸]
ابن‌الجزری، غایة‌النهایة فی طبقات القراء، ج۱، ص۱۱۵.
۱.۴ - تصنیفات طبریاز جمله آثار تصنیفات طبری است: که غالب منابع به اتفاق از آن نام برده‌اند می‌توان به: المقصور و الممدود، المذکر و المؤنث، صورة‌الهمز، النحو، التصریف، و غریب‌القرآن اشاره کرد، [۱۹]
ابن‌ندیم، الفهرست، ج۱، ص۶۵.
[۲۰]
القفطی، انباه‌الرواة، ج۱، ص۱۲۸، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۶۹/ ۱۹۵۰.
[۲۱]
صلاح‌الدین خلیل بن ایبک صفدی، الوافی بالوفیات، ج۸، ص۱۱۲، ۱۴۰۱/ ۱۹۸۱.
[۲۲]
جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، ج۱، ص۳۸۷، ۱۳۸۴/۱۹۶۴.
[۲۳]
الامام سیدمحسن الامین، اعیان‌الشیعة، ج۳، ص۱۱۰، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.
و آقابزرگ طهرانی [۲۴]
آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۴، ص۱۹۷، بیروت ۱۳۹۸/ ۱۹۷۸.
گفته‌اند که ابن‌ندیم، «عییون‌المعجزات» را هم به تصنیفات او افزوده است در حالی که در «الفهرست» چنین چیزی بیان نشده است. سزگین هم دو کتاب «اخبار» و «کلّا فی الکلام و القرآن» را از آثار او دانسته است.۲ - فهرست منابع(۱) آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت ۱۳۹۸/ ۱۹۷۸. (۲) ابن‌الجزری، غایة‌النهایة فی طبقات القراء. (۳) ابن‌ندیم، الفهرست. (۴) الامام سیدمحسن الامین، اعیان‌الشیعة، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳. (۵) محمد بن محمد بن محمد بن علی بن یوسف الجزری، تحبیرالتیسیر فی قراءات الائمة العشرة، بیروت ۱۴۰۴/ ۱۹۸۳. (۶) یاقوت حموی، معجم‌الادباء. (۷) خطیب بغدادی، تاریخ بغداد. (۸) ابوالقاسم الزجاجی، الایضاح فی علل النحو، چاپ د مازن‌المبارک. (۹) جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، ۱۳۸۴/۱۹۶۴. (۱۰) حسن صدر، تأسیس‌الشیعة لعلوم الاسلام. (۱۱) صلاح‌الدین خلیل بن ایبک صفدی، الوافی بالوفیات ۱۴۰۱/ ۱۹۸۱. (۱۲) القفطی، انباه‌الرواة، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۶۹/ ۱۹۵۰؛ ۳ - پانویس
۴ - منبعدانشنامه جهان اسلام، موسسه دائرة المعارفالفقه الاسلامی، برگرفته از مقاله «احمد بن محمد طبری»، شماره۲۹. |